2000 Yıllık Moda Sahtekârlığı: Romalılar Lüks Mor Boyayı Taklit Etmiş

Yahuda Çölü’nden çıkarılan antik tekstiller üzerinde yapılan analizler, Roma İmparatorluğu’nda “lüks” olarak sunulan mor kumaşların büyük bölümünün aslında ucuz bitkisel boyalarla renklendirildiğini ortaya koydu. İsrail Eski Eserler Kurumu’nun yürüttüğü araştırmaya göre, soylulara özgü statü sembolü olarak bilinen mor giysiler, çoğu zaman pahalı murex deniz salyangozu yerine, çok daha kolay bulunan kök boya ve çivit otu ile boyanmıştı. Böylece dönemin halkı, gerçek maliyetin çok altında prestijli görünüm elde edebiliyordu.

Antik dünyada renk, toplumsal kimliğin en önemli göstergelerinden biriydi; mor ise imparatorlara, senatörlere ve dinî otoritelere özel bir ayrıcalık anlamına geliyordu. Ancak laboratuvar testleri, çöldeki mağaralardan çıkan mor tonlu tekstillerde bu değerli boyaya dair hiçbir iz bulunmadığını gösterdi. Zanaatkârların, önce kırmızı veren kök boya, ardından mavi pigment sağlayan çivit otuyla uyguladıkları çift aşamalı boyama tekniği sayesinde, pahalı tiryen moruna çok benzer tonlar elde ettikleri tespit edildi.

Araştırmayı yürüten Dr. Naama Sukenik, bu yöntemlerin ciddi teknik bilgi ve kimyasal gözlem gerektirdiğini vurguluyor. Uygulanan bitkisel karışımların, gerçek mor boyayı taklit edecek yoğunlukta renk vermesi, taklit üretimin sıradan bir pratik değil; köklü ve organize bir zanaat olduğuna işaret ediyor. Bulgular ayrıca mor boyanın taklidinin, antik çağda yaygın ve kabul gören bir ticaret alanı olduğunu gösteriyor.

Uzmanlara göre bu bulgular, Roma döneminde lüksün sandığımızdan çok daha “demokratik” olduğunu ortaya koyuyor. Nitekim benzer taklit boyama tarifeleri, MÖ 7. yüzyıla ait Babil tabletlerinde bile görülüyor. Bu da insanların yüzyıllardır statü sembollerine daha düşük maliyetle erişmenin yollarını aradığını gösteren çarpıcı bir kanıt niteliğinde.

Araştırma kapsamında incelenen kumaşlar, çölün kuru iklimi sayesinde olağanüstü şekilde korunmuş durumda. Elde edilen sonuçlar, antik tekstil üretiminde kullanılan teknikleri ve dönemin sosyal yapısını daha iyi anlamamıza katkı sağlıyor.